باي پس روده يك عمل جراحي است كه به منظور كاهش وزن دائمي در ۲ مرحله انجام مي‌شود. اين عمل در واقع تركيبي از دو عمل لاغري ديگر است و به آن دئودنال سوئيچ نيز گفته ميشود. دئودنال سوئيچ يكي از پيچيده‌ترين پروسه هاي جراحي-درماني در پزشكي است كه در آن هم حجم معده و هم جذب مواد غذايي كاهش ميابد. اين عمل جراحي در مقايسه با انواع ديگر جراحي‌هاي لاغري(عمل اسليو معده و عمل ساسي معده و...) نيازمند مدت زمان بيشتري براي ريكاوري است. زمان اين عمل جراحي لاغري مي‌تواند بين ۳ تا ۴ ساعت باشد. و زمان بازيابي و طول دوره نقاهت جراحي باي پس روده نيز براساس سلامت كلي فرد و شرايط ديگر متفاوت است. علاوه بر اين، هرچقدر عمل بيشتر طول بكشد ممكن است مدت زمان بازيابي نيز بيشتر شود.

دوره نقاهت جراحي باي پس روده دئودنال سوئيچ به سلامت كلي بيمار و پيچيدگي هايي بستگي دارد كه ممكن است در طول دوره نقاهت توسط بيمار تجربه شود.

اگر عمل باي پس به صورت باز صورت گرفته باشد، طول مدت ريكاوري افزايش ميابد و ۴ تا ۶ هفته براي بهبودي كامل نياز است.

بيماراني كه در مدت زمان طولاني عمل شده اند معمولا بين ۳ تا ۴هفته ميتوانند به زندگي عادي برگردند.

و بيماراني كه تحت عمل لاپاراسكوپي دئودنال سوئيچ را انجام داده اند طي فقط ۱ تا ۲ هفته ميتوانند به بهبودي دست پيدا كنند

حتي بعد از مدت زمان هاي ذكر شده در بالا، بهبودي مداوم و طولاني مدت تنها زماني بدست مي آيد كه در سبك زندگي تغييراتي ايجاد كرده و پايبند رژيم غذايي سالم باشيد.

نتايج

در حالي كه نتايج نهايي در هر بيمار متفاوت است، ميزان موفقيت كلي عمل جراحي دئودنال سوئيچ بسيار خوب است. براساس نتايج مطالعات اخير، به طور متوسط، بيماراني كه از دستورالعمل‌هاي تعيين‌شده پيروي مي‌كنند و نقش فعالي در بهبود خود دارند، در طول سال اول پس از عمل جراحي باي پس روده حدود ۶۰ درصد، و در طول سال دوم نيز نزديك ۷۵ تا ۸۰ درصد از اضافه وزن خود را از دست مي‌دهند.

براي كسب اطلاعات بيشتر بهتر است با يك متخصص جراحي لاغري مشورت كنيد.

شاخص توده بدني ملاك و معيار بسيار خوبي براي برخي مقاصد در پزشكي است. سال ها است كه هر متخصص جراحي لاغري از اين فاكتور براي مشخص كردن بهترين كانديد عمل جراحي لاغري استفاده ميكنند

BMI  يا شاخص توده بدني چيست؟ 

به محاسبه ميزان بافت و توده چربي بدن افراد بر اساس ۳ فاكتور مهم قد، وزن و جنسيت bmi يا شاخص توده بدني گفته ميشود. يكي از مهمترين ملاك هاي ما براي گزينش شما به عنوان يك كانديد عمل جراحي لاغري همين bmi است

كلاس بندي چاقي با كمك BMI

هرچقدر كه BMI پايينتر از حد نرمال يا بيشتر از آن باشد نشان دهنده ضعيف بودن بدن شخص است. و به نوعي اعلان قرمزي است كه به ما ميگويد بدن در حال دور شدن از محدوده سالم است يا سلامتي شما ميتواند به خطر بي افتد. ما با كمك محاسبه شاخص توده بدني ميتوانيم افراد را در دسته بندي هاي مختلف چاق و لاغر و نرمال و سالم قرار دهيم. از طرفي ميتوانيم ميزان چاقي يا كلاس آن را نيز مشخص كنيم. براي مثال شاخص هاي توده بدني زير ميتوانند در ۴ دسته يا كلاس چاقي مختلف قرار بگيرند:

• ۳۰ تا ۳۴.۹ – چاقي درجه يك (كم خطر)
• ۳۵ تا ۳۹.۹ – چاقي كلاس ۲ (با خطر متوسط)
• بيش از ۴۰ سال – چاقي كلاس ۳ (پرخطر)
• بيماران با BMI بالاي ۴۰ بيشترين خطر ابتلا به عوارض و مرگ و مير را دارند و به عنوان چاقي شديد باليني يا چاقي مرحله ۴ طبقه بندي مي شوند.

بهترين عمل جراحي لاغري براي كساني كه BMI كم دارند چيست؟

مراكز معتبر جهاني بر اين باورند بهترين عمل جراحي لاغري براي كساني كه BMI يا شاخص توده بدنيشان مابين ۳۰ تا ۳۵ است عمل اسليو معده، عمل باي پس معده ، عمل ساسي معده و عمل باندينگ معده است. در همين زمينه روي كساني كه عدد محاسبه BMI آن هابين ۳۰ تا ۳۵ بود و عمل لاغري انجام داده اند صورت گرفته كه نتايج آن به اين شكل بوده:

يك مطالعه ۵ ساله روي ۵۴۱ بيمار كه محاسبه شاخص توده بدني آن ها بين ۳۰ تا ۳۵ بود و تجربه عمل اسليو با روش لاپاراسكوي را داشتند صورت گرفت. اين مطالعه نتايج نسبتا جالبي داشت و مشخص شد اسليو براي اين افراد موثر واقع شده و برايشان مفيد بوده است.

اينكه جراحي لاغري( عمل اسليو معده, ساسي باي پس معده و....)  موجب كاهش وزن قابل توجه فرد مي شود، حقيقتي انكار ناپذير است. اما آيا جراحي لاغري خطر ابتلا به سرطان را كاهش مي دهد؟ آيا درمان سرطان با كاهش وزن ممكن است؟

اين دقيقا همان اتفاقي است كه براي ماليا آهوكاوا پس از جراحي لاغري افتاده است. ماليا زن ۳۶ ساله اي بود كه در وزارت دادگستري كار مي كرد و به طور نيمه وقت مشغول تحصيل در رشته ي حقوق بود. متاسفانه پزشكان به او اطلاع داده بودند كه برخي از سلول هاي ديواره رحم او در حال سرطاني شدن هستند. قبل از جراحي لاغري ماليا به بيشترين وزن خود يعني ۱۶۴ كيلوگرم رسيده بود و اميدوار بود كه بتواند با جراحي بارياتريك وزن خود را كاهش داده و سلول هاي سرطاني رحم را درمان كند. ماليا مي گويد: ((پيش خودم گفتم، اگر اين روش مفيدي نيست پس چرا افراد زيادي آن را انجام مي دهند و وزن زيادي كم مي كنند؟))

پزشك ماليا، ريچارد بابور در اين باره مي گويد: (( قبل از جراحي لاغري، با آزمايشي كه از ديواره رحم ماليا گرفتيم، مشخص شد كه برخي از اين سلول ها الگوي رشدي غير طبيعي دارند، به طوري كه نهايتا به سلول هاي سرطاني تبديل خواهند شد.))

براي خانم هايي كه تشكيل خانواده داده و ديگر نيازي به باروري ندارند، بهترين گزينه هيستركتومي يا همان خارج كردن رحم است. اما از آنجايي كه ماليا هنوز تشكيل خانواده نداده بود، پزشكان يك ايمپلنت هورموني را درون رحمش قرار دادند تا اين سلول هاي سرطاني را تغيير دهد. البته از معايب اين ايمپلنت آن است كه تا زمان حضور آن در رحم، فرد باردار نمي شود.

ماليا مي گويد: (( تا قبل از جراحي لاغري، پزشكان بارها ديواره رحمم را تراشيده بودند ولي هر بار اين سلول ها باز مي گشتند. با ورود پروتز هورموني كمي بهتر بودم تا وقتي كه پزشكم با من تماس گرفت و پيشنهاد داد با يك متخصص جراحي لاغري مشورت كنم . او گفت كه جراحي لاغري مي تواند كمك فراواني به من كند.

از اكتبر سال قبل توانستم ۵۴ كيلوگرم وزن كم كنم و از نتيجه جراحي لاغري بسيار راضي هستم. با اينكه هرگز هدفم از جراحي تنها كاهش وزن نبود بلكه به دست آوردن دوباره سلامتي ام بوده است.))

جراحي چاقي به روش لاپاراسكوپي علاوه بر كاهش وزن توانست رشد سلول هاي سرطاني را نيز متوقف كند. با اين حال اين نتيجه براي قطعي شدن، نياز به بررسي هاي بيشتر دارد. ماليا اولين بيماري بود كه توانست به كمك جراحي لاغري نه تنها وزن خود را كاهش دهد، بلكه سرطان را متوقف كرده و احتمال بارداري خود را تقويت كند. اميدواريم در آينده اين نتيجه شامل حال بسياري از بيماران جراحي لاغري شود.

جراحي اسليو معده نيز هر جراحي لاغري( باي پس معده ، عمل ساسي معده و.....) درگري عوارضي دارد، كه مي توان با رعايت نكات زير احتمال بروز آن را به حداقل رساند.

رژيم غذايي 

رژيم غذايي بعد از عمل اسليو معده به مايعات رقيق محدود مي شود. پس از مرخص شدن، بيمار مي تواند از مايعات غليظ تري استفاده كند. سپس خوردن وعده هاي كوچك غذاهاي پوره يا له شده آغاز مي شود. حتي پس از آنكه بيمار توانايي و اجازه ي خوردن غذاهاي غيرپوره اي را نيز پيدا كند، مقدار كالري دريافتي وي بايد به طرز چشمگيري كاهش يابد، زيرا معده ي جديد بسيار كوچك شده و ظرفيت سابق را ندارد. بيمار مجبور است ميزان كمي غذا بخورد، لقمه هاي كوچك بگيرد و غذا را كاملا بجود.

مراقبت از جاي بخيه

پزشك ممكن است به شما توصيه كند كه تا ۴۸ ساعت پس از جراحي از دوش گرفتن و تا ۴ هفته از رفتن در وان حمام، استخر و جكوزي بپرهيزيد. پانسمان بايد تا ۴۸ ساعت پس از جراحي كاملا خشك باشد. شايد پزشكتان توصيه كند كه پانسمان رويي را پس از ۴۸ ساعت برداريد. در زير آن چسب جراحي وجود دارد كه به مرور زمان مي افتد. از دستورالعمل هاي پزشك براي تميز كردن جاي زخم و بخيه ها كمك بگيريد. رسيدگي به جاي زخم از مهمترين نكات مراقبت بعد از عمل اسليو معده است

فعاليت هاي فيزيكي

پزشك دستورالعمل هايي درباره زندگي شخصي بيمار به غير از فعاليت هاي فيزيكي به وي مي دهد. ورزش بعد از عمل اسليو نقش بسيار مهمي در سلامت و جلوگيري از افتادن پوست بيمار دارد. به احتمال زياد پس از جراحي اسليو معده، مدت زيادي طول نمي كشد كه  از تخت بيرون آمده وشروع به راه رفتن مي كنيد. با اين حال بايد تا مدتي از انجام فعاليت هاي فيزيكي شديد خودداري كنيد.

براي كسب اطلاعات بيشتر بهتر است با يك متخصص جراحي لاغري مشورت كنيد.

شرايط خاص 

اگر شخصي شاخص توده بدني بين ۳۰ تا ۳۴.۹ داشته باشد، مشروط بر اينكه بيماري جدي داشته باشد كه با عمل لاغري درمان شود نيز ميتواند كانديد مناسبي براي اين عمل باشد.

ساير فاكتور ها و شرايط انجام عمل لاغري

مواردي  كه قبلا ذكر كرديم چاقي بودند. يعني پيش از اينكه بخواهيد به يك جراح لاغري مراجعه كنيد ميتوانيد با كمك آن ها بفهميد كه آيا كانديد خوبي هستيد يا خير. اگر شرايط بالا را داريد نوبت به مرحله بعدي ميرسد. شما بايد به يك  متخصص جراحي لاغري  خوب مراجعه كنيد تا شما را از نظر جسمي و رواني به طور كامل ارزيابي كند.

جراح لاغري در همان جلسه اول موارد زير را در ارزيابي هاي اوليه بررسي ميكند:

• سابقه پزشكي و وضعيت جسمي فعلي شما، از جمله وجود يا عدم وجود هرگونه مشكل سلامتي كه مي تواند با انجام جراحي بدتر شود
• وضعيت تغذيه اي فعلي شما، كه شامل عادتهاي غذايي معمول، عادتهاي ورزشي و داروهايي است كه شما مصرف مي كنيد
• بررسي مصرف سيگار و الكل و ميزان مصرف آن ها

جراح لاغري با بررسي اين موارد اهداف زير را دنبال ميكند:

• پيش بيني در مورد نتايج بعد از عمل بر اساس شرايط شما
• بررسي اينكه آيا شما به اندازه كافي توانايي برقراري نظم و مديريت رژيم غذايي، ورزش يا داروهاي خود را داريد يا خير.
• و اينكه مشخص كند بهترين عمل لاغري( عمل اسليو معده، باي پس و ...) براي شما چيست؟

جنبه روانشناختي براي جراح شما بسيار مهم است

برخي از بيماريهاي رواني منجر به چاقي مي شوند و حتي اگر شما تحت عمل قرار بگيريد باز هم چاق ميشويد و كاهش وزن شما هيچ فايده اي نخواهد داشت. برخي از مشكلات و اختلالات رواني كه با چاقي يا سلامتي شما در ارتباط هستند عبارتند از:

• اختلال در خوردن غذا
• سوء مصرف مواد
• اختلالات اضطرابي
• افسردگي
• اسكيزوفرني
• اختلال دو قطبي شديد

داشتن يك يا چند مورد از اين شرايط لزوماً به معناي اين نيست كه شما نمي توانيد عمل جراحي لاغري را انجام دهيد، اما ممكن است پزشك شما بخواهد عمل را تا لحظه درمان اين مشكلات رواني به تعويق بي اندازد.

هزينه عمل جراحي لاغري

ممكن است شما كانديد مناسبي براي عمل چاقي باشيد و تنها مساله شما پرداخت هزينه هاي عمل باشد. هزينه عمل لاغري متغير است و به عوامل مختلفي بستگي دارد. براي اطلاع از اين هزينه ميتوانيد به مقاله ” هزينه عمل جراحي لاغري  ” مراجعه كنيد.

براي اينكه زير تيغ اين جراحي ها برويد لازم است كه شرايط خاصي داشته باشيد. به اين معني كه هر كسي واجد شرايط يا كانديد عمل لاغري نيست. برخي از مهمترين و اصلي ترين شروط انجام اين ۳ عمل عبارتند از:

داشتن حداقل ۴۵ كيلوگرم اضافه وزن 

اولين شرط براي انجام جراحي لاغري( عمل اسليو معده ، عمل ساسي معده و....) قطعا داشتن اضافه وزن بسيار زياد است.  كساني كه دست كم ۴۵ كيلو اضافه وزن دارند ميتوانند كانديد عمل لاغري باشند. وزن نرمال هر شخصي بر اساس وزن و قد او تعيين ميشود. اگر ميخواهيد بدانيد كه وزن نرمال شما بايد چقدر باشد و اكنون چقدر اضافه وزن داريد، به روي عبارت “محاسبه شاخص توده بدني” كليك كنيد تا بصورت آنلاين و آني بينيد چقدر اضافه وزن داريد.

داشتن شاخص توده بدني يا (BMI)  ۴۰ يا بالاتر از آن (از مهمترين شرايط انجام عمل لاغري )

در همان صفحه ذكر شده بعد از وارد كردن قد و وزن، اولين عددي كه مشاهده ميكنيد شاخص توده بدني است. اگر اين شاخص براي شما ۴۰ يا بيشتر باشد به معني اين است كه شما كانديد خوبي براي عمل جراحي لاغري هستيد.

BMI 35 يا بالاتر به همراه ابتلا به برخي مشكلات و بيماري ها

ممكن است شاخص توده بدني ششا كمتر از ۴۰ باشد اما در برخي شرايط باز هم ميتوانيد زير تيغ جراحي لاغري برويد. طبق يك قاعده كلي، افرادي كه شاخص توده بدني ۳۵ يا بالاتر از آن را دارند و در عين حال با يك يا چند بيماري مرتبط با چاقي مانند ديابت نوع ۲، فشار خون بالا، آپنه خواب، كبد چرب، اختلالات گوارشي و … دست به گريبان هستند نيز ميتوانند زير تيغ عمل جراحي چاقي قرار بگيرند.

سن بين ۱۸ تا ۶۰ سال

خيلي ها برايشان سوال پيش مي آيد كه مناسبترين سن براي انجام عمل لاغري چيست؟ در پاسخ ما ميگوييم كه موسسات معتبر حهاني سن مناسب انجام اين عمل را از ۱۸ تا ۶۰ سال در نظر ميگيرند. بنابراين يكي ديگر از شرايط انجام عمل لاغري اين است كه در محدوده سني ۱۸ تا ۶۰ سال قرار داشته باشيد.

براي كسب اطلاعات بيشتر بهتر است با يك متخصص جراحي لاغري مشورت كنيد.

اگر از متقاضيان يا كانديداي جراحي چاقي هستيد، بهتر است حقايق زير را درباره آن بدانيد تا بتوانيد با ديد بازتري تصميم بگيريد.

چاقي تنها يك مشكل ظاهري نيست بلكه بيماري متابوليكي است. متابوليسم بدن افراد چاق كاهش پيدا مي كند به همين دليل اين افراد حتي با خوردن ميزان متوسطي از كالري، باز هم وزن كم نخواهند كرد.

جراحي چاقي مي تواند تغييرات متابوليكي را خنثي كند. پس از جراحي چاقي، فرد با خوردن وعده غذايي كوچكي احساس سيري مي كند.

خطر جراحي لاغري( باي پس معده ، عمل اسليو معده و...)  به اندازه خطر جراحي كيسه صفرا مي باشد. عوارض جراحي چاقي بسيار كمتر از عوارض چاق ماندن است.

عمل چاقي تجربه اي احساسي است. از اين رو بيماران بايد علاوه بر حمايت هاي پزشكي، حمايت رواني نيز دريافت كنند.

سلامت فرد قبل از كاهش وزن وي، بهبود پيدا مي كند. جراحي چاقي معمولا موجب بهبود فشار خون بالا، آپنه خواب، درد مفاصل و ديابت نوع دو مي شود.

عمل لاغري مي تواند ديابت نوع دو كه تازه تشخيص داده شده است را به طور كامل درمان كند. اگر به تازگي به ديابت نوع دو مبتلا شده و وقت جراحي چاقي نيز گرفته ايد، نيازي به شروع مصرف انسولين نداريد.

در اغلب موارد، بيمه هزينه هاي جراحي چاقي را پوشش مي دهد. بسياري از مردم، اطلاعي از قوانين بيمه درباره مراقبت هاي پزشكي ندارند، از اين رو به اشتباه فكر مي كنند كه جراحي لاغري از نوع عمل زيبايي بوده و شركت هاي بيمه هزينه عمل لاغري را نمي پذيرند.

جاي بخيه به احتمال زياد باقي نخواهند ماند. امروزه جراحي هاي چاقي به روش كم تهاجمي لاپاراسكوپي انجام مي شود كه شامل ايجاد ۳ تا ۵ برش كوچك روي شكم خواهد بود. از اين رو مدتي پس از جراحي، جاي بخيه ها محو شده و از بين خواهد رفت.

دوره نقاهت جراحي لاغري بسيار كوتاه خواهد بود و شما مي توانيد پس از دو هفته استراحت، كار پشت ميز نشيني و پس از ۴ هفته هر كار ديگري كه به آن مشغوليد را از سر بگيريد.

با گذشت يك تا دو ماه به رويه جديد خوردن عادت مي كنيد. آرام و كم خوردن پس از مدتي برايتان لذت بخش خواهد شد.

پس از جراحي چاقي بيمار تمايل دارد تا مصرف مايعات را به حداقل برساند و اين فضاي معده را براي خوردن جامدات بيشتر باز نگه مي دارد.

درصد موفقيت عمل چاقي تا ۵ سال پس از عمل، ۸۵ درصد خواهد بود. جراحي چاقي تاكنون به ميليون ها نفر كمك كرده تا وزن خود را كم كنند. اما از آنجايي كه اين روش از دهه ۷۰ ميلادي انجام مي شده است، ممكن است در اين بين به افرادي برخورد كنيد كه دچار شكست جراحي لاغري شده اند.

براي كسب اطلاعات بيشتر بهتر است با يك متخصص جراحي لاغري مشورت كنيد.

آيا چاق هستيد و در كنار آن با فشار خون بالا مواجه هستيد؟ آيا ميدانيد هايپرتانسيون يا افزايش فشار_خون به چه معنا است و چگونه ايجاد ميشود؟ با نحوه درمان آن آشنا هستيد؟ دوست داريد هم چاقي و هم مشكل هايپرتانسيون خود را با هم درمان كنيد؟رابطه بين عمل لاغري و فشار خون بالا چست؟ آيا ميتوان با جراحي لاغري به درمان فشار خون بالا كمك كرد؟ حتما اين مقاله را بخوانيد تا ببينيد چگونه يك جراح لاغري ميتواند به شما در اين خصوص كمك كند. 

سه عمل زير مهمترين و بهترين روش لاغري هستند كه به درمان فشار خون بالا هم كمك ميكنند.

عمل اسليو معده

در عمل اسليو معده حدود ۷۵ درصد حجم معده برداشته شده و از شكم خارج ميشود. تنها چيزي كه باقي ميماند در اين حالت چيزي شبيه به يك موز است. شخص با وجود چنين معده كوچكي غذاي كمي ميخورد، سريع سير ميشود و در نهايت به مرور زمان هم چاقي اش درمان ميشود و هم فشار خون بالايش از بين ميرود.

عمل باي پس معده و درمان فشار خون بالا

جراح لاغري با انجام اين عمل كاري ميكند كه بخش بزرگي از معده از مسير گوارشي كنار برود تا شخص نتواند زياد غذا بخورد. جراح لاغري ابتدا بخش فوقاني معد كمي پايينتر از محلو ورود غذا از مري به معده را جدا كرده و روده را نيز از دوازده جدا ميكند تا به همان بخش جدا شده معده متصل كند. به اين شكل شخص بعد از خوردن غذا سريع سير ميشود و غذا هم خيلي زود وارد روده ها ميشود.

عمل باي پس روده

اين عمل نيز از جديدترين متدهاي جراحي لاغري است كه باعث درمان چاقي، ديابت، فشار خون بالا و ساير مشكلات مرتبط با چاقي ميشود. باي پس روده تركيبي از عمل اسليو و باي پس معده  است.

براي درمان فشار خون بالا و ساير بيماري هاي مرتبط با چاقي چه وقتي بايد عمل لاغري انجام داد؟

براي اينكه بتوانيد تحت عمل جراحي لاغري قرار بگيريد بايد واجد شرايط باشيد. براي مثال شما بايدشاخص توده بدني بالاي ۳۵ داشته باشيد و يا با هيچكدام از روش هاي لاغري نتوانسته باشيد چاقي خود را درمان كنيد. اگر ميخواهيد بدانيد آيا واجد شرايط و كانديد هستيد ، بهتر است با يك متخصص جراحي لاغري مشورت كنيد.

ديابت يكي از عمده بيماري‌هايي است كه در افراد چاق ديده ميشود. چاقي يكي از ريسك فاكتورها يا عوامل خطرهاي بزرگ براي ابتلاء به اين بيماري مزمن است. بيماراني كه ديابت نوع ۲ دارند بايد در طولاني مدت همواره بيماري خود را كنترل كنند تا عوارض آن به بخش هاي مختلف بدن آسيب وارد نكند. چندسالي است كه زمزمه درمان قطعي ديابت نوع ۲ با كمك عمل جراحي لاغري شنيده مي شود و ميگويند اين عمل ميتواند باعث كاهش يا حتي درمان چاقي و ديابت شود.

عمل ديابت : چاقي چگونه به ديابت كمك مي كند؟ 

در حالت نرمال يعني زماني كه همه چيز عادي است و وزن هم در محدوده نرمالي قرار دارد، سلول ها با هورمون انسولين (متولي پخش فراورده هاي قندي= گلوكوز!!) تعامل خوبي دارند و در پاسخ به فرامين و اثرات انسولين، عملكرد خوبي از خود نشان ميدهند. اما اگر وزن زياد شود و در واقع چاق شويم، به دليل تغييرات ايجاد شده در بدن، سلول ها مثل سابق تحت تاثير انسولين قرار نميگيرند و نسبت به آن حساس ميشوند. تا جايي كه هيچ تاثيري از اين هورمون نميپذيرند. نتيجه اين ميشود كه قند و گلوكوز در خون بيشتر ميشود و ديابت شديدتر ميشود.

آيا من كانديد مناسب عمل لاغري هستم؟

اگر شاخص توده بدني شما يا همان BMI بالاي ۴۰ است و يا اگر همين شاخص بالاي ۳۵ است اما از برخي بيماري هاي مرتبط با چاقي مثل ديابت و فشار خون بالا و .. رنج ميبريد، احتمالا بهترين كانديد عمل لاغري خواهيد بود و ميتوانيد مشكل ديابت خود را به كلي درمان كنيد. (در اغلب موارد).

بهترين عمل جراحي لاغري براي درمان چاقي و ديابت نوع ۲ چيست؟

همه روش هاي جراحي لاغري از بالون معده گرفته تا تكنيك هاي پيچيده باي پس روده ميتوانند به كاهش وزن موثر كمك كنند. اما شواهد و نتيجه تحقيقات مختلف نشان ميدهد از ميان تمام روش هاي جراحي چاقي، ۳ روش زير بهترين نتيجه را در درمان قطعي ديابت نوع ۲ دارند:

• عمل جراحي لاغري باي پس معده
• جراحي آستين معده
• عمل لاغري باي پس روده
•       عمل ساسي معده

ميزان درمان ديابت با عمل جراحي لاغري چقدر است؟

در ميان همه عمل هاي لاغري، عمل باي پس و اسليو معده به دليل تأثير مثبت بيشتر بر بيماران ديابتي، بيشتر از ساير روش هاي لاغري به رسميت شناخته مي شوند. در همين خصوص يك مطالعه در آمريكا روي ۲۰ هزار بيماري كه تحت عمل لاغري باي پس معده قرار گرفته بودند انجام شد و مشخص شد حدود ۸۴ درصد بيماران، ديابتشان درمان شده، قند خونشان بهبود يافته و نيازشان به مصرف داروهاي ديابت كاهش يافته يا حتي مرتفع شده است.

براي كسب اطلاعات بيشتر بهتر است با يك متخصص جراحي لاغري مشورت كنيد. 

متخصص جراحي لاغري براي اينكه بتواند شخص چاق را از اضافه وزن شديد نجات دهد، دو كار اصلي را در قالب عمل جراحي لاغري انجام ميدهد. يا حجم معده بيمار را كم ميكند تا نتواند زياد غذا بخورد، و يا اينكه مسير جذب مواد غذايي را به شدت كاهش داده تا هرچيزي كه بيمار ميخورد جذب نشود. عمل اسليو معده  يكي از همين روش هاي جراحي است كه به منظور درمان چاقي و بهبود بيماري هاي مرتبط با چاقي انجام ميشود. 

هدف عمل لاغري اسليو معده اسليو كاهش حجم معده است

ما با كمك عمل جراحي اسليو معده هدف اول را دنبال ميكنيم. يعني مقدار زيادي از حجم معده (حدود ۷۰ درصد) را برداشته و ظرفيت آن را به شدت كاهش ميدهيم. برخلاف باي پس معده كه، هيچ بخشي از معده از شكم خارج نميشود، ما در عمل اسليو، آن ۷۰ درصد برداشته شده را از شكم خارج ميكنيم. و بنابراين اين عمل غيرقابل بازگشت است. بيمار بعد از اين عمل، تنها ميتواند مقدار كمي غذا بخورد و بعد از آن، زود سير شده و ديگر غذا نميخورد در نتيجه خيلي زود وزن كمك ميكند.

تمام مراحل عمل اسليو معده به صورت خلاصه عبارتند از:

بيهوشي

ايجاد چند برش بسيار كوچك در حد چند سانتي متر روي بخش هاي مختلف شكم

متسع كردن شكم با كمك گاز بيخطر براي ايجاد ديد بهتر و ورود ابزار جراحي لاپاراسكوپي

ورود دوربين با كيفيت بسيار بالا كه با نام لاپاراسكوپ شناخته ميشود

قطع كردن تمام اتصالات اعم از عروق خوني، عروق عصبي، بافت چربي، رباط ها و … از بخشي از معده كه قرار است برداشته شود.

مشخص كردن خط بخيه بين بخشي از معده كه برداشته ميشود با بخشي كه قرار است باقي بماند.

منگنه كردن و يا دوختن خط بخيه با وسيله جراحي به نام استاپلر

بريدن بخش اعظم معده و خارج كردن آن از شكم

بند آوردن خون از معده با كمك كوتر و ابزارهاي حرارتي جراحي

چك كردن معده و خط بخيه و اطمينان از عدم نشت از آن

خارج كردن تجهيزات جراحي لاپاراسكوپي از شكم و دوختن محل برش ها با بخيه قابل جذب يا بخيه هاي غيرقابل جذب

پانسمان محل برش و پايان عمل جراحي اسليو معده

انتقال بيمار به ريكاوري بعد از جراحي لاغري

انتقال بيمار به بخش، بعد از هوشياري كامل

ترخيص بيمار بعد از چند روز از بيمارستان و شروع دوره نقاهت

به طور كلي در اغلب پروسه هاي جراحي لاغري  شاهد ريزش جزئي مو هستيم. براي مثال عمل اسليو معده ، عمل باي پس معده و عمل ساسي معده اعمالي هستند كه برخي بيماران پس از انجام آن ها دچار ريزش مو ميشوند. عملي مثل باندينگ يا حلقه معده نيز ريزش مو دارد، اما در مقايسه با دو روش ذكر شده به ميزان بسيار اندك و در مدت زمان كمتري اين اتفاق رخ ميدهد. به دو دليل مهم ريزش مو در اين دو عمل بيشتر از روش هاي ديگر است:

يكي اينكه در مقايسه با ساير روش هاي جراحي لاغري، افراد با انجام دادن عمل اسليو معده و باي پس معده سريعتر وزن از دست ميدهند

و دوم اينكه دريافت برخي از مواد مغذي در اين دو عمل در برخي موارد با مشكل مواجه ميشود.

نتيجه تحقيقات اخير نشان ميدهد كه دو عامل بسيار بسيار مهم يعني استرس فيزيكي و جسمي، و از دست دادن سريع وزن، ميتوانند باعث شيف يا جابجايي مسير انتقال مواد مغذي به ارگان هاي حياتي تري مثل مغز، كليه ها، كبد  و … شود.

يعني در اين دو شرايط؛ بيشتر مواد غذايي به ارگان هاي حياتي تر منتقل ميشود و سهم ماباقي ارگان ها در دريافت غذا كه از اهيمت كمتري برخوردار هستند به حداقل ميرسد. با اين تفاسير به نظر شما سلامتي مغز مهمتر است يا سلامت مو؟ در شرايطي كه بدن با كمبود برخي مواد مغذي مواجه است، بايد به مغز بيشتر غذا برسد يا به مو؟ شايد براي ما، به دلايل مسائل زيبايي شناختي، مو مهم باشد. اما قطعا براي بدن در چنين شرايطي حفظ سلامتي مهمتر است و رشد مو برايش چندان مهم نيست.

از آنجايي كه اسليو معده و باي پس معده دو عمل ماژور و بزرگ هستند طبيعي است كه استرس جسمي به شخص وارد شود. در ثاني در اين اعمال، شخص به سرعت وزن كم ميكند. و اين يعني افزايش احتمال ريزش مو به صورت موقت در شخص. بنابراين به عنوان يكي از نتايج عمل لاغري، رشد مو به صورت موقت كاهش پيدا ميكند و مدتي بعد از آن دوباره به حالت عادي بازميگردد. در بيشتر موارد ريزش مو حدودا از۳ تا ۵ ماه بعد از عمل رخ ميدهد. به مرور زمان ريزش مو كم ميشود و سرانجام متوقف ميشود.

براي كسب اطلاعات بيشتر بهتر است با يك متخصص جراحي لاغري مشورت كنيد.

عادات غذايي سالم 

پس از جراحي لاغري( عمل اسليو معده، عمل ساسي معده و.....)  بسياري از بيماران، شاهد كاهش وزن سريع خود هستند. به مرور زمان سرعت كاهش وزن كمتر شده و بيماران ممكن است در اين مدت از رژيم غذايي خود پيروي نكرده و ناپرهيزي كنند. همين امر موجب افزايش يا بازگشت وزن پس از جراحي لاغري خواهد شد. داشتن نظم و انضباط در پيروي از رژيم غذايي بعد از جراحي لاغري و عادات غذايي صحيح مي تواند از بازگشت وزن پس از جراحي لاغري جلوگيري كند. اين رژيم غذايي توسط پزشك تعيين شده و بر مصرف مواد مغذي مثل ميوه ها، سبزيجات و پروتئين تاكيد دارد.

در رابطه ي خود با غذاها تجديد نظر كنيد

غذاها مي تواند بسيار وسوسه انگيز باشند و علت اين امر ريشه در طرز فكر ما درباره غذاها دارد. بهتر است براي شروع، به تغيير اين ديد غلط بپردازيم. علت اصلي غذا خوردن تامين انرژي براي سوخت و ساز بدن است. اما متاسفانه بسياري از افراد به غذا به عنوان مسكن روح و روان خود مي نگرند. اگر شما نيز جزو اين دسته از افراد هستيد، بهتر است جايگزين ديگري براي آرام كردن خود پيدا كنيد. اين مسئله مي تواند در سلامتتان تاثير به سزايي داشته باشد.

ملاقات منظم با پزشك

پس از جراحي لاغري، بيمار بايد به طور منظم با متخصص جراحي لاغري يا تيم پزشكي كه جراح به وي معرفي مي كند، ملاقات داشته باشد تا بتواند با دقت بيشتري اهداف خود را دنبال كند. به غير از اين افراد، بهتر است با يك متخصص يا كارشناس تغذيه و يك مشاور نيز ملاقات داشته باشيد. تحقيقات نشان داده اند كه تحت نظر بودن بيماران پس از جراحي لاغري مي تواند به اين افراد كمك كند تا وزن بيشتري كم كنند.

تحرك بيشتر

هر چه تحرك بيشتري داشته باشيد، بدنتان در سلامت بيشتري خواهد بود. اضافه كردن فعاليت هاي فيزيكي و ورزش پس از جراحي لاغري به برنامه روزانه، موجب زيبايي بيشتر فرم بدنتان خواهد شد. مي توانيد ابتدا با پياده روي شروع كنيد و هدف هاي كوچك و قابل دستيابي براي خود تعيين كنيد. بهتر است تمرين هاي مقاومتي را نيز در ورزش خود بگنجانيد تا سوخت و ساز بدن را در سطح بالايي نگه داريد.

جراحي لاغري مي تواند از راه هاي مختلفي زندگي فرد را تغيير دهد. با اين حال جراحي لاغري فقط سرآغاز اين راه است و ادامه مسير نيازمند استراتژي و تعهد بيمار براي اطمينان از گرفتن بهترين نتيجه مي باشد. در اين راه ممكن است تسليم شدن ها و عقب نشيني هايي وجود داشته باشد اما آنها به معني پايان راه نيستند. پس از هر توقف، دوباره ايستاده و شروعي تازه داشته باشيد و به زندگي جديد و زيبايتان سلام دهيد.

انتخاب نوع جراحي لاغري كار آساني نيست و تا حد زيادي بستگي به نظر متخصص جراحي لاغري دارد اما در انتخاب هر يك بهتر است به نكات زير توجه داشته باشيد تا در نهايت انتخابي مناسب انجام دهيد.

جراحي اسليو، مضر براي ريفلاكس معده 

در اين جراحي حدود ۷۰ درصد معده برداشته مي شود تا به اين طريق فرد كمتر غذا خورده و در نتيجه ميزان كالري دريافتي وي كاهش پيدا كند. در اين جراحي روده دستكاري نمي شود و برخلاف باي پس معده، تنها معده كوچك مي شود. همچنين پس از اين جراحي، بيمار دير تر احساس گرسنگي مي كند، زيرا هورمون اشتها يا گرلين كه در انتهاي معده واقع شده، ديگر وجود نخواهد داشت.

اين جراحي براي افرادي كه به بيماري ريفلاكس معده مبتلا هستند، توصيه نمي شود. همچنين بيمار پس از جراحي اسليو معده با سرعت كمتري نسبت به باي پس معده وزن كم مي كند. البته اين مسئله موجب مي شود تا بيماران اسليو معده كمتر دچار افتادگي پوست پس از جراحي لاغري شوند.

باي پس معده، درمان ديابت

در جراحي باي پس، بخش فوقاني معده بر داشته شده و بخشي از روده كوچك به باقي مانده ي معده متصل مي شود. بنابراين اين جراحي علاوه بر كوچك كردن معده، موجب كاهش جذب غذا نيز مي شود. باي پس معده مي تواند در اكثر موارد موجب درمان ديابت شود. يكي از عوارض شايع باي پس معده، سندروم دامپينگ است كه در اثر آن بيمار قادر به خوردن غذاهاي پر شكر و پر كالري نخواهد بود. در صورت مصرف، ضربان قلب بالا رفته، بدن عرق كرده و درد هاي شكمي به سراغ فرد خواهد آمد. در برخي موارد بيمار دچار اسهال نيز مي شود.

حلقه معده، عدم توانايي مصرف نوشابه

طي جراحي حلقه معده، به دور معده يك حلقه قرار داده مي شود كه در اكثر موارد قابل تنظيم است. حلقه قابل تنظيم معده نسبت به اسليو و ساسي باي پس معده، كمتر تهاجمي بوده و بيماران با سرعت كمتري وزن كم مي كنند. پس از جراحي حلقه معده بايد از مصرف نوشيدني هاي پركالري و نوشابه ها خودداري كرد.

بالون معده، روشي منسوخ شده

اين روش كه امروزه ديگر طرفدار ندارد، شامل قرار دادن بالون در معده به منظور كاهش حجم آن و كم خوري مي باشد. در اين روش جراح، بالوني را توسط آندوسكوپ به درون معده برده و آن قسمت باد مي شود. اين بالون بايد پس از مدتي از بدن خارج شود كه در اين صورت بيمار ممكن است دوباره وزن اضافه كند

جراحي لاغري ، عملي مهم با درجات مختلف پيچيدگي است، به همين دليل طبيعي است كه بيمار در روز هاي اوليه پس از جراحي لاغري دچار خستگي مفرط، حالت تهوع، استفراغ، بي خوابي، درد حاصل از جراحي، ضعف، سرگيجه خفيف، درد در هنگام خروج باد معده (چه از راه دهان و چه از راه مقعد) و تحولات روحي باشد.

با اين حال، مي توانيد مطمئن باشيد كه تامين احساس آرامش و تسكين درد بيمار، پس از جراحي لاغري يكي از اولويت هاي كاركنان بيمارستان مي باشد. به همين دليل پرستاران بيمارستان تا حد مجاز مي توانند براي تسكين دردتان به شما مسكن تزريق كنند.

به طور كلي، درد پس از جراحي لاغري مشكل حادي نيست زيرا مي توان با مسكن ها درد را آرام كرد. اكثر بيماران با گذشت چندين روز از جراحي لاغري ديگر نيازي به مصرف مسكن نداشته و مي توانند طي يك تا دو هفته به محل كار خود بازگردند. با اين وجود، خم شدن و بلند شدن از حالت نشسته و چرخاندن بالا تنه مي تواند به مدت چند روز درد شديدي را در بيمار ايجاد كند. اين حالت به مرور زمان از بين خواهد رفت.

اما به ياد داشته باشيد كه اين درد به صورتي نيست كه بيمار بگويد كه اگر به عقب برگردم جراحي لاغري را انجام نمي دهم. بنابراين شايد پس از جراحي براي مدتي كمي درد داشته باشيد ولي جراحي لاغري در دراز مدت ارزشش را خواهد داشت.

به همين دليل هميشه يك قدم جلوتر از درد باشيد و براي كمك گرفتن يا مصرف مسكن، منتظر به حداكثر رسيدن دردتان نباشيد.  قرص هاي مسكن بهترين اثر را در پيشگيري از درد ايفا مي كنند، از اين رو آنها را سر ساعت و دقيق مصرف كنيد. همچنين به خاطر داشته باشيد كه احتمال اعتياد پيدا كردن به مسكن ها پس از يك دوره مصرف ناشي از شرايط پزشكي خاص، مانند جراحي بسيار پايين مي باشد پس جاي هيچگونه نگراني نيست.

خبر خوب اين است كه بيشتر بيماران ادعا كردند كه با مراقبت بعد از عمل اسليو معده توانسته اند دوره نقاهت را با حداقل درد پشت سر گذارند. برخي از آنان در جاي بخيه ها و برخي ديگر پس از جراحي لاپاراسكوپي دچار گردن درد و شانه درد مي شوند. همچنين ممكن است بيمار به علت اقداماتي كه در جهت كنترل بسته شدن و عدم نشتي معده انجام شده است، دچار درد در هنگام دفع باد معده شود.

براي كسب اطلاعات بيشتر بهتر است با يك متخصص جراحي لاغري  مشورت كنيد.

شايعات و سوء تفاهمات بسياري درباره جراحي لاغري( عمل اسليو معده ، عمل ساسي معده و .....)  در ميان مردم وجود دارد كه همين امر تصميم جراحي لاغري را براي برخي بسيار سخت كرده است. اما در واقع حقيقت با شايعه تفاوت بسياري دارد.

يكي از شايعات جراحي لاغري كه بيشتر از موارد ديگر باعث ترس بيماران مي شود احتمال مرگ در اثر جراحي لاغري است. اما بايد بدانيد با افزايش اندازه بدن، طول عمر فرد كاهش مي يابد. افرادي كه از چاقي مفرط رنج مي برند، در معرض بيماري هاي خطرناكي چون ديابت نوع دو و فشار خون بالا هستند كه احتمال مرگ و مير را در اين افراد به طور چشمگيري افزايش مي دهد.

طبق تحقيقاتي كه روي ۶۰۰۰۰ بيمار پس از جراحي لاغري انجام شد نشان داد كه احتمال مرگ و مير طي ۳۰ روز پس از جراحي لاغري ۰.۱۳ درصد مي باشد (يعني حدودا يك نفر به ازاي هر ۱۰۰۰ بيمار) در حالي كه اين آمار كمتر از مرگ و مير حاصل از جراحي هاي ديگري همچون جراحي كيسه صفرا مي باشد. بنابراين، برخلاف وضعيت سلامت ضعيف بيماران قبل از جراحي لاغري، احتمال مرگ و مير ناشي از جراحي لاغري بسيار پايين مي باشد. در واقع طبق اين مطالعات، آمار مرگ و مير به هر دليلي پس از جراحي لاغري در مقايسه با آمار مرگ و مير افراد مبتلا به چاقي مفرط بسيار كمتر است.  به عنوان مثال در بيماراني كه جراحي لاغري انجام داده اند، مرگ در اثر سرطان، ديابت و بيماري هاي قلبي به ترتيب حدود ۶۰، ۹۰ و ۵۰ درصد كاهش يافته است.

همچنين مطالعات زيادي نشان داده اند كه بيماري هاي مرتبط با چاقي پس از جراحي لاغري، تا حد بسيار زيادي بهبود يافته اند. با اينكه جراحي لاغري فوايد بسيار زيادي دارد اما بايد قبل از تصميم گيري، حتما با متخصص جراحي لاغري ، خانواده و عزيزان خود مشورت كنيد.

ريزش ابرو به دلايل متعددي ميتواند اتفاق بيافتد . ممكن است به علت تغييرات هورموني ، بروز عفونتي در بدن ، مشكلات پوستي و يا اختلال در سيستم ايمني بدن ، آسيبهاي جسمي ، تنش هاي عصبي و ضربه هاي روحي رخ دهد . در ميان اختلالات غذايي و كمبود ويتامين ها هم نقش مهمي ايفا مي كند .

فقدان ويتامين A و زينك ميتواند رشد سلولي را كند كند  براي مثال بيماري با نام alopecia areata نوعي بيماري خود ايمني است كه سيستم ايمني به اشتباه بخشي از بدن را به عنوان دشمن تشخيص ميدهد و به آن حمله  مي كند كه در اين بيماري سيستم ايمني فوليكل هاي مو را هدف قرار ميدهد و مانع از رشد آنها ميشود .

اختلالات تيروئيدي هم سبب ريزش ابرو ميشوند . غده تيروئيد فرايند متابوليسم را كنترل مي كند و پر كاري و كم كاري آن مي تواند در چند پروسه طبيعي از جمله رشد مو اختلال ايجاد كند . افزايش سن ميتواند علت ديگري براي ريزش ابرو قلمداد شود . استفاده از داروهاي خاصي مثل داروهاي شيمي درماني هم ميتواند سبب ريزش موقتي ابرو شود .

تجربيات كاشت ابرو

بر اساس ارزيابي هاي انجام شده معمولا رضايت ۹۰ درصدي افراد به دست آمده  است اما آنچه بايد به عنوان فاكتور اصلي لحاظ شود انجام عمل كاشت ابرو تحت نظارت متخصص زيبايي  است . متاسفانه افرادي كه در كلينيكهاي زيبايي و بدون نظارت پزشك عمل كاشت ابرو را انجام داده اند رضايت چنداني از آن نداشته اند .

عوارض كاشت ابرو

عوارض جانبي بسيار كمي در ارتباط با عمل كاشت ابرو گزارش شده  است . بارزترين نمونه ممكن است  در ارتباط با جهت اشتباه رويش مو باشد كه قابل اصلاح  خواهد بود .

نظرات در مورد كاشت ابرو

نظر به اينكه اين روش كاشت مو در طي ده سال گذشته ، پيشرفتهاي زيادي داشته  است معمولا درصد كمي از افراد از انجام آن ناراضي بوده  اند . آنچه در اين فرايند بسيار تاثير گذار است انتخاب محلهاي درست براي برداشتن گرافت و هماهنگي ميان دو ابرو و جهت خط رويش درست است و در نهايت مراجعه به يك متخصص كاشت مو خوب است.

بر اساس نظرات مشتريان و افرادي كه ريزش ابروي زيادي داشتند پس از اين عمل اعتماد به نفس بالاتري پيدا كرده اند در عين حاليكه بر زيبايي چهره آنها  هم افزوده  شده  است . با توجه به دوره نقاهت كوتاه معمولا افراد پس از آن مي توانند به سرعت به روال قبلي زندگي خود برگردند .

از اولين آواها تا بلبل زباني هاي دوران مدرسه، مهارت هاي زباني كودكان با نظم خاصي پيشرفت مي كند. در ذيل يك چرخه ي نرمال اين فرآيند را مشاهده خواهيد كرد. 

نوزاد

تولد تا ۳ ماهگي: آواهايي رادرهنگام خوشحالي ايجاد مي كند. مثل حرف صدا دارتنهاي آه …..

كودك 3 ماهه: درموقعيت هاي گوناگون گريه مي كند، همين طور كه شناخت شما بيشتر شود تفاوت گريه ي گرسنگي را از گريه ي او تشخيص ميدهيد.

كودك 4 ماهه : بيشتر حروف صدا دار را ميتواند تلفظ كند،اما آواها با مهارت بيشتري از صداهاي گوناگون شكل ميگيرند.

كودك 6 ماهه : زير و بمي صدا را معمولا در پاسخ هاي خود يا در جواب حالات چهره ي شما تمرين مي كند.

زنگ خطر : اگر كودك شما تا ۶ ماهگي صوت ايجاد نكرد با پزشك مشاوره كنيد.

۷ تا ۱۲ ماهگي : اصولات نامفهوم از خود ميسازد. تركيبات و لحن هاي جديدي بروز ميدهند.سعي در تقليد از شما دارد،حروف صدا داريابي صدا را باهم تركيب ميكند.

مثلا (با_با_با يا دي دي دا). مكالمات را تقليد ميكند.

 كودك نوپاي

كودك يك ساله : اولين كلمه خود را گفته است.بين۱ تا ۵ كلمه دايره لغات دارد.

كودك 14 ماهه : از حركات دست ها براي تكميل صحبت خود استفاده ميكند، براي اينكه جمله بسازد كلمه را با لحن ديگري ميگويد مثلا صداي خودرابراي پرسش بالا مي برد.(بيشتر؟)

زنگ خطر: اگرتا ۱۵ ماهگي هيچ كلمه اي را نگفت او را نزد پزشك ببريد.

كودك 16 ماهه : باورور كردن مكالمه مي سازد. شما را مامان صدا مي كند. سر تكان مي دهد.

با پايين و بالا كردن سر جواب بله يا خير مي دهد. صداهايي مثل ت، د، ن، و، ه  را كه صدا هستند تلفظ كند.

كودك 18 ماهه : دايره ي لغاتش به ۲۰ كلمه مي رسد كه اساسي چون مامان، افعالي مثل خوردن، صفاتي چون سردراشامل مي شود. از عباراتي چون عروسك ميخوام براي درخواست كردن استفاده مي كند.